Hoe stelden de drie geneesheren zich op tegenover bestuurders van NSB-signatuur? Werden zij lid van de Artsenkamer of van Medisch Contact? Wanneer kregen zij met anti-joodse maatregelen of bevelen te maken? Vroegen of kregen zij advies over de houding die zij daartegenover moesten innemen? Pleegden zij verzet?
Tolereerden of stimuleerden zij verzet door hun personeel? Waren zij aanwezig bij deportaties en zo ja, wat deden zij? Het antwoord op deze vragen is getraceerd in archieven en in secundaire literatuur.[i] Daarnaast is gekeken welke motieven en overwegingen de drie geneesheren opvoerden als legitimatie voor hun handelwijze, toen zij zich in het eerste jaar na de bevrijding moesten verantwoorden voor het Centraal Orgaan tot Zuivering van Ambtenaren.[ii] De inhoud van hun zuiveringsdossiers toont aan dat zij zich alle drie wezenlijk anders tot het nationaal socialisme hebben verhouden.
[i] Geraadpleegde archieven: Gemeente Archief Oegstgeest, Archief van de Commissie van Beheer en het Archief van de Directie van Endegeest (Regionaal Archief Leiden), Archief van de Gemeentepolitie Leiden (Regionaal Archief Leiden), Archief van de Inspecteurs van het Staatstoezicht op Krankzinnigen en Krankzinnigengestichten (Nationaal Archief), het privé archief van H.W. Borgerhoff Mulder (beheerd door zijn schoondochter L. Borgerhoff Mulder-Fernhout), Het Archief van het Aartsbisdom Utrecht (Het Utrechts Archief), het Archief van het Generalkommissariat für Verwaltung und Justiz (Nederlands Instituut voor Oorlogs Documentatie).
[ii] Het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging en het Archief van het Centraal Orgaan voor Zuivering van Ambtenaren zijn sedert 2000 beperkt en onder voorwaarden in te zien op het Nationaal Archief. Ik heb de zuiveringsdossiers van de drie geneesheren bestudeerd.